انکودر چیست؟
انکودر در لغت به معنای رمز گذاری می باشد. به طور کلی به تجهیزی گفته می شود که یک حرکت مکانیکی (خطی و دورانی) را به سیگنال الکتریکی تبدیل کرده تا بتوان مشخصه های متفاوتی را از آن سیگنال مورد استفاده دریافت کرد.
انکودرها (Encoder) یک نوع خاصی از سنسورها می باشد که اطلاعات موقعیت را دریافت کرده و این اطلاعات را به تجهیز دیگر رله می کند. انکودر ها در جهت تشخیص موقعیت (Position)، سرعت (Velocity) و جهت گردش شفت موتور (Direction) و سایر تجهیزات متحرک مکانیکی استفاده می شود. آن ها اطلاعات لازم برای کنترل دقیق سرعت در اپلیکیشن هایی مثل موقعیت یابی یک میز گردان (Rotary Table)، برداشتن و در جایی گذاشتن (Pick and place)، مونتاژماشین آلات ، بسته بندی، روباتیک و غیره را ایجاد می کند.
کاربرد انکودر
انکودر ها معمولا در سیستم های اتوماسیون و کنترلی در قسمتی نصب می شوند که بتوانند از خروجی فیدبک را برای کنترلر ارسال کنند و پارامترهای زیر را مشخص کند:
اندازه گیری سرعت
اندازه گیری و کنترل موقعیت
جهت چرخش شفت
انواع انکودرها
انکودر از نظر ساختمانی
انکودرهای خطی
انکودرهای چرخشی و یا دورانی
انکودر از نظر عملکرد و ساختمان داخلی (فن آوری تولید)
نوری
مغناطیسی
خازنی
انکودر از نظر نوع خروجی سیگنال
مطلق
افزایشی
انکودرهای نوری
انکودرهای نوری، دقیق ترین نوع انکودرها هستند. وقتی یک انکودر نوری را انتخاب می کنیم. خیلی مهم است که انکودر مذکور حفاظت های اضافی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از گرد و غبار ، لرزش و سایر شرایط رایج صنعتی را داشته باشد.
انکودرهای مغناطیسی
انکودرهای مغناطیسی با وجود اینکه از انکودرهای نوری مقاوم ترند و اغلب در محیط های در معرض آلودگی، بخار، لرزش و سایر انواع تداخل های محیطی استفاده می شوند ولی قدرت تفکیک(Resolution) یا دقت انکودرهای نوری بالاتر می باشد.
انکودرهای خازنی
انکودرهای خازنی نسبت به دو مدل قبلی در دنیای صنعت تازه وارد محسوب می شوند. انکودرهای خازنی از نظر نیرومندی مانند مدل های مغناطیسی هستند ولی قدرت تفکیک پذیری انکودر های نوری از انکودرهای خازنی بالاتر است. البته انکودرهای خازنی بدون توجه به نوع تکنولوژی مورد استفاده قابلیت تشخیص حرکت و تبدیل آن به سیگنال های استاندارد رایج در صنعت را دارا هستند.
انکودر های خطی
انکودر خطی به منظور اندازه گیری حرکت خطی مورد استفاده قرار می گیرد و از لحاظ ساختمانی در انواع نوری، مغناطیسی و خازنی تولید می شوند. انکودر خطی مدل نوری دارای خروجی دیجیتال و انکودر خطی مدل مغناطیسی و مقاومتی دارای خروجی آنالوگ است. این انکودرها در دستگاه هایی مثل دستگاه پرس برای اندازه گیری میزان حرکت طولی پیستون جک و در غلتک ها برای اندازه گیری میزان فاصله طولی بین توپی های غلتکی استفاده می شود.
انکودرهای چرخشی افزایشی
انکودرهای افزایشی به این معنا می باشد که تا زمانی که انکودر در حال حرکت است در خروجی پالس و سیگنال داریم و برای اندازه گیری سرعت و موقعیت باید در کنترلر تعداد این پالس ها شمارش شود، ولی اگر کنترلر بازنشانی شود (تغذیه آن قطع شده و دوباره روشن شود) موقعیت قبلی انکودر را فراموش کرده و دوباره باید با شمارش پالس های انکودر اطلاعات جدید را کسب کند. یکی از معایب انکودر های افزایشی همین مورد می باشد که نمی توان متوجه موقعیت قبلی و واقعی انکودر شد که این امر باعث ارزان قیمت بودن این مدل از انکودرها شده است.
انکودر های چرخشی مغناطیسی
انکودر چرخشی هم مانند انکدرهای افزایشی بوده ولی در تولید پالس از سنسورهای اثر هال استفاده شده است.
انکودر افزایشی
اگر انکودر فقط دارای یک ردیف پالس باشد نمی تواند به درستی جهت چرخش را نشان دهد و باید دارای پالس دومی باشد به این منظور باید یک فرستنده و گیرنده نوری دیگر به مجموعه اضافه شود.بنابراین در لحظاتی که نمی توان جهت چرخش شفت را تشخیص داد نیاز به پالس سومی است که این پالس بر اثر یک دور چرخش کامل به وجود می آید که به آن پالس فرمان می گویند و از آن برای شمارش تعداد دوران نیز استفاده می شود.
انکودر مطلق
یکی از ایرادات انکودرهای افزایشی این است که شمارش پالس های آن در یک اکسترنال کانتر ذخیره می شود. اگر برق قطع شود و یا به هر حال اختلاف پیدا کند شمارش گم خواهد شد.زیرا نقطه صفر برای راه اندازی مجدد کم یا تعریف نشده است این بدان معناست که چنانچه قدرت را از یک ماشین الکتریکی با انکودری که دارای چرخاننده الکترکی است بگیریم دیگر انکودر موقعیت صحیح را نخواهد دانست. برای حل این مشکل ازانکودرهای مطلق استفاده می شود.و در این صورت ماشین همیشه موقعیت خودرا می داند. در انکودر مطلق دیسکی که دارای چنین گروه از قطعات به فرم دایره ای متحد المرکز نقطه شروع دایره های متحد المرکز در مرکز دیسک انکودر چرخشی است استفاده می شود.چنانچه حلقه به سمت محیط دایره برود هر یک از آن ها دارای دو برابر قطعه نسبت به حلقه قبلی و داخلی ترخود خواهد داشت اولین حلقه که داخلی ترین حلقه هاست یک فسمت شفاف و یک قسمت تیره خواهد داشت و حلقه سوم نیز از هر یک از قطعات 4 قسمت خواهد داشت اگر انکودر دارای 10 حلقه باشد آخرین حلقه یا دورترین آن از مرکز 512 قطعه می باشد. چنانچه هر حلقه از انکودر مطلق دارای دو برابر قطعه از حلقه قبلی خود باشدبین شماره ها یک سیستم باینری برقرار می شود. در این نوع انکودر به ازای هر حلقه روی دیسک یک منبع نور و دریافت آن وجود دارد.
کاربرد انکودر در صنعت
اندازه گیری سرعت
اندازه گیری موقعیت
اندازه گیری زاویه
اندازه گیری جهت حرکت شفت
ماشین های cnc
روبات های صنعتی
ماشین های بسته بندی
آسانسور
جهت انتخاب یک انکودر به چه نکاتی باید توجه کرد؟
درجه حفاظت یا همان ip54 و ip60 و ip65 و ip67
قابلیت تنظیم درجه پالس از 90 تا 180 درجه
تحمل رنج دام جهت کارکرد در محیط های مختلف از °40- تا °100
دقت در سرعت بالای چرخش (rpm)
استاندارهای اروپایی و امریکایی از قبیل (ul و vde و CE و CSA)
ویبریشن پروف (Vibration Proof) یا شوک های الکترییکی در محیط